Poznań tuż po wyzwoleniu. Jak wyglądały miejsca ostatnich walk wyzwoleńczych?

Początkowo Armia Czerwona idąca w kierunku Poznania chciała odbić miasto z marszu. Gdy jednak ten plan okazał się nietrafiony, rozpoczęto przejmowanie kolejnych terenów zacieśniając swego rodzaju okrąg wokół centrum miasta.

Hilter wydał rozkaz, na podstawie którego Poznań dołączył do miast, które stały się twierdzą i miały spowalniać atak wojsk radzieckich na tereny tzw. Starej Rzeszy, czyli po zachodniej stronie Odry.

Armia Czerwona przechodziła od strony południowej w głąb Poznania – przez Luboń, Świerczewo i Dębiec, a następnie Łazarz i Wildę. W tym czasie Niemcy wycofywali się w kierunku Cytadeli, czyniąc Fort Winiary jednym z ostatnich bastionów hitlerowców.

Poznaniacy okrążyli Cytadelę 16 lutego. Mieszkańcy wskazywali radzieckiemu wojsku m.in. położenie poszczególnych bunkrów i schronów Niemców oraz ukształtowanie terenu. Niemcy czując presję ogłosili ewakuację ludności niemieckiej z miasta. Tuż przed ostatecznym starciem, z uwagi na obawy wybuchu powstania, ogłoszono również ewakuację ludności polskiej, jednak Polacy nie tylko zignorowali rozkaz, ale zaczęli także zbierać siły i środki do ataku na okupanta.

20 lutego ogłoszono powszechną mobilizację mieszkańców w różnym wieku i o różnym poziomie wyszkolenia bojowego. Przeprowadzono szybkie szkolenie z obsługi broni – karabinów i granatów. Zmobilizowano około dwóch tysięcy poznaniaków, w tym harcerzy, żołnierzy Wojska Polskiego, Armii Krajowej oraz Powstańców Wielkopolskich z 1918 roku.

Niemcy na Cytadeli skapitulowali nad ranem 23 lutego. Datę tę do dziś uznaje się za dzień zakończenia walk o Poznań oraz wyzwolenia miasta.

Fort Winiary i Cytadela będące ostatnim bastionem Niemców w Poznaniu po walkach zostały ruinami. Zdjęcia z 1945 roku, wykonane po zakończeniu walk, pokazują ogrom zniszczeń Twierdzy Poznań.

autorka: A. Karczewska