Pierwszy rok szkolny po reformie edukacji – jak prezentował się w liczbach?

Likwidacja gimnazjów była największą zmianą wprowadzoną do edukacji w roku szkolnym 2017/2018. Nie jest to jednak jedyna duża zmiana. Z mapy oświatowej zniknęło blisko 500 szkół, a uczniów było o 0,5% mniej niż przed rokiem – łącznie 476,8 tysięcy osób.

Rok szkolny 2017/2018 był pierwszym rokiem, w którym obowiązywała reforma edukacji realizowana w oparciu o nowe prawo oświatowe, które zostało wprowadzone Ustawą z dnia 14 grudnia 2016r. Zmieniona została struktura polskich szkół i tak – od 1 września 2017 r. szkoły podstawowe zaczęły funkcjonować w cyklu 8-letnim. 

Powrót do historii

Odświeżając historię można dowiedzieć się, że w okresie międzywojennym, więc od 1918 roku funkcjonował model szkoły siedmioletniej dla dzieci w wieku 7-14 lat. Okres II wojny światowej (1939-1942) obejmował cztery klasy szkoły podstawowej. Od roku szkolnego 1948/49 do 1965/66 ponownie szkoła podstawowa trwała siedem lat, co w połączeniu z czteroletnim liceum ogólnokształcącym dawało jedenastoletni cykl kształcenia ogólnego, w którym kolejne klasy stanowiły jednolity ciąg – w sumie jedenaście klas. 

Przedłużenie nauki w szkole podstawowej do ośmiu lat nastąpiło po wprowadzeniu Ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania z dnia 15 lipca 1961r. W ośmioletniej szkole podstawowej organizowane były klasy przysposabiające do pracy zawodowej. Taki system zakończył się wraz z odejściem ostatnich absolwentów w roku szkolnym 1999/2000 i właśnie w tym roku po raz pierwszy wprowadzono w życie sześcioletnią szkołę podstawową. W dniu 1 września 2017r. przywrócono ośmioletnią szkołę podstawową. 

Zmiany i ich konsekwencje

Po wprowadzeniu systemu ośmioletniej szkoły podstawowej naboru do klas pierwszych nie przeprowadziły już gimnazja, które w efekcie stopniowo wygaszano. Rok szkolny 2017/2018 zainicjował działalność trzyletnich szkół branżowych I stopnia, które zastąpić miały do tej pory funkcjonujące zasadnicze szkoły zawodowe, określane powszechnie „zawodówkami”. 

Rekrutacja do branżowej szkoły obejmująca absolwentów gimnazjów przeznaczona została na lata 2017/18 i 2018/19. Kolejnym etapem dotyczącym reformy edukacji rozpocznie się od roku szkolnego 2019/20, gdy rekrutacja do szkół branżowych będzie uwzględniała absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej.

W międzyczasie przekształcone zostaną dotychczas funkcjonujące technika i licea ogólnokształcące. Już 1 września 2019 r. czteroletnie technikum przekształcone zostanie w szkołę 5-letnią, a trzyletnie liceum – w szkołę 4- letnią. Branżowa szkoła II stopnia uruchomiona zostanie 1 września 2020r.

Wychowanie przedszkolne

Stan placówek wychowania przedszkolnego w województwie wielkopolskim pod koniec września 2017r. wskazał prowadzenie działalności przez 1952 jednostki. Dało to sumę łącznie 42 placówek więcej w porównaniu z ubiegłym rokiem szkolnym. Zdecydowaną większość stanowiły przedszkola publiczne – 71,7%, jednak w ciągu roku ich udział zmniejszył się o 0,3%.

Połowa placówek wychowania przedszkolnego zlokalizowana była na wsi, co w 2017r. Stanowiło 50,4%, natomiast udział dzieci wiejskich wyniósł 38,4%, dokładnie tyle samo co przed rokiem. W roku szkolnym 2017/18 do jednej placówki wychowania przedszkolnego uczęszczało średnio 70 dzieci – jednocześnie w placówkach publicznych było przeciętnie 78, szkoły niepubliczne miały pod swoją opieką 50 dzieci.

W miastach do placówek uczęszczało przeciętnie 87 dzieci, natomiast na terenach wiejskich było średnio 54 dzieci. Wychowaniem przedszkolnym w roku szkolnym 2017/2018 objęto 137,2 tys. dzieci, o 4,2 % więcej niż w poprzednim roku. 

Szkoły podstawowe

We wrześniu 2017r. nowy rok szkolny w województwie wielkopolskim rozpoczęło 1328 szkół podstawowych – o sto więcej niż przed rokiem, z czego 80 to szkoły specjalne, których było o 14 więcej. W miastach przybyło 79 nowych szkół – w tym 26 niepublicznych, natomiast na wsi 21 szkół – z czego 5 o statusie niepublicznym. We wszystkich szkołach podstawowych było łącznie 263,2 tys. uczniów – o 16% więcej niż przed rokiem. Na wsi uczyło się 106,2 tys. osób – o 15,1% więcej.

Szkoły publiczne skupiały 95,6% dzieci, co dało sumę 241,5tys. osób. Prawie 60% z nich uczęszczało do szkół zlokalizowanych w miastach. Naukę w klasie pierwszej rozpoczęło 35,2 tys. uczniów – ponad 2-krotnie więcej niż przed rokiem. Pierwszoklasiści stanowili łącznie 13,4% ogółu uczniów szkół podstawowych – w roku szkolnym 2016/17 było to 7,5%.

W efekcie wprowadzenia reformy systemu edukacji, w szkołach podstawowych w roku 2017 ze wględu na wydłużenie okresu nauki do 8 lat, nie było absolwentów. Uczniowie klas szóstych zamiast przejść do gimnazjum automatycznie otrzymali promocję do klasy siódmej. We wrześniu 2017 r naukę rozpoczęło 36,5 tys. uczniów.

W roku szkolnym 2017/18 na jedną szkołę podstawową dla dzieci i młodzieży, bez uwzględnienia szkół specjalnych przypadło średnio 208 uczniów – o 15 więcej niż przed rokiem. Jest to efekt głównie wynikający z przekształcenia gimnazjów w podstawówki. Przeciętna liczba uczniów w szkołach specjalnych na poziomie podstawowym, wynosiła 38 osób, o dwie więcej niż w poprzednim roku.

Gimnazja zlikwidowane

Jednostką, wokół której najmocniej skupiła się reforma edukacji były gimnazja dla dzieci i młodzieży. W roku szkolnym 2017/18 rozpoczął się proces ich wygaszania. Nie przeprowadzono naboru do klas I, a gimnazja otrzymały status klas gimnazjalnych. W efekcie na początku roku szkolnego 2017/18 w województwie wielkopolskim funkcjonowały tylko 142 gimnazja, czyli o 541 mniej niż przed rokiem, przy czym w miastach zlikwidowanych zostało 266 placówek, a na wsi – 275.

Według stanu w końcu września 2017 r. w wielkopolskich gimnazjach uczyło się 68,8 tys. uczniów, o 33,6% mniej niż przed rokiem. W miastach liczba uczniów wynosiła 45,2 tys. – o 32,5% mniej niż w poprzednim roku, natomiast na wsi było w tym czasie 23,7 tys. gimnazjalistów – o 35,6% mniej. W szkołach o profilu specjalnym uczyło się 1,7 tys. uczniów, o 31,1% mniej niż w poprzednim roku. W czerwcu 2017 r. naukę na tym poziomie zakończyło 33 tys. osób – o 2,8% mniej niż w 2016 r., co obejmowało 796 absolwentów gimnazjów specjalnych. 

Szkoły ponadgimnazjalne

Reforma edukacji, wprowadzona od roku szkolnego 2017/18 docelowo zakłada wydłużenie o rok nauki w liceach i technikach oraz przekształcenie szkół zasadniczych zawodowych w szkoły branżowe I i II stopnia. Od września 2017r. rozpoczęły się zmiany i w miejsce szkół zasadniczych powstały szkoły branżowe I stopnia, które przeprowadziły rekrutację do klas pierwszych, przyjmując na okres przejściowy – lata szkolne 2017/18 i 2018/19 – klasy drugie i trzecie szkoły zasadniczej.

W roku szkolnym 2017/18 działalność oświatową w województwie wielkopolskim prowadziło 549 szkół ponadgimnazjalnych, w tym 88 szkół specjalnych. Łącznie kształciło się w nich 111,1 tys. uczniów, czyli o 1,4% mniej niż przed rokiem. 

Szkoły policealne 

W końcu września 2017 r. W województwie wielkopolskim działalność oświatową prowadziło 179 placówek – o 19 mniej niż w poprzednim roku szkolnym, w tym 29 określanych jako szkoły dla młodzieży, a także dwie szkoły specjalne. We wszystkich typach szkół policealnych kształciło się łącznie 18,9tys. uczniów, w porównaniu z poprzednim rokiem liczba słuchaczy szkół policealnych zmniejszyła się średnio o 5,6%. Większość uczniów szkół policealnych stanowiły kobiety (70,1%), przy czym w szkołach dla młodzieży oraz w kolegiach było ich ponad 80%.

W roku szkolnym 2017/18 największym zainteresowaniem słuchaczy szkół policealnych cieszyły się kierunki medyczne, biznesu i administracji, usług, a wśród mężczyzn zwłaszcza – higieny i bezpieczeństwa pracy oraz technologii teleinformacyjnych. Wśród proponowanych zawodów największe zainteresowanie dotyczyło technika usług kosmetycznych (14,0% ogółu uczniów), technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz technika administracji – po 13,1%,a także opiekun medyczny (7,0%), technik rachunkowości(6,8%), florysta (6,4%) oraz technik informatyk i technik masażysta, oba po 5,9%.

W czerwcu 2017r. naukę w szkołach policealnych zakończyło 6,2 tys. uczniów czyli o 1,2% mniej niż przed rokiem.

Szkoły dla dorosłych

Reforma objęła również edukację umożliwiającą kontynuację przerwanego procesu kształcenia. Sieć szkół dla dorosłych w Wielkopolsce zmniejszyła się o 10 placówek i obejmowała 9 szkół podstawowych – nauczanie na poziomie klasy siódmej, 3 gimnazja oraz 139 liceów ogólnokształcących. Naukę w tych szkołach kontynuowało łącznie 14,7 tys. uczniów, o 8,1% mniej niż przed rokiem.