Skarby z wrocławskiej obwodnicy w Poznaniu

Ekspozycja jest pokłosiem prac wykopaliskowych prowadzonych przez prof. Bogusława Gedigę, kierownika Zespołu Badań Ratowniczych z wrocławskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, które poprzedzały budowę obwodnicy. Dokonane nieopodal Wrocławia odkrycia zupełnie odmieniły obraz ówczesnych mieszkańców obecnej południowo-zachodniej Polski. Okazało się, że nie były to zamknięte społeczności na niskim poziomie cywilizacyjnym. Wręcz przeciwnie – olbrzymie cmentarzysko, na którym spoczywa ponad tysiąc skremowanych osób, okazało się zaskakującą dla archeologów kopalnią informacji.

To, co uderzyło archeologów w czasie badań, to odkrycie dwóch wyraźnie wyróżniających się typów grobów – skromnych, wkopanych bezpośrednio w ziemię, z ubogim wyposażeniem oraz dużych, składających się z podziemnych drewnianych komór wraz z wieloma naczyniami czy biżuterią. Na wystawie skupiamy się na zaprezentowaniu najbardziej spektakularnych zabytków, pochodzących głównie z bogatych pochówków.

Dotychczasowe analizy wskazują, że przedstawiciele społeczności pochowanej w Domasławiu stali na bardzo wysokim poziomie kulturowym, porównywalnym do głównych centrów pradziejowej Europy (tzw. kultury halsztackiej) i utrzymującego z tymi centrami, a za ich pośrednictwem z cywilizacjami kręgu Morza Śródziemnego, ożywione kontakty. Świadczą o tym dotąd niespotykane lub spotykane bardzo rzadko na ziemiach Polski zabytki z tego okresu. Jest to między innymi największy odkryty w Polsce pradziejowy zbiór pięknie malowanych naczyń – do dziś w doskonałym stanie zachowały się czerwone zdobienia geometryczne. Bogatą grupę zmarłych składano w ceramicznych popielnicach – urnach. Towarzyszyły im liczne przedmioty wykonane z brązu – naczynia importowane z alpejskiego kręgu kultury halsztackiej i Italii oraz przybory toaletowe, jak również żelazne miecze. Ponadto odkryto bransolety, szpile do spinania szat i elementy rzędu końskiego.

Jednym z najbardziej intrygujących zabytków jest czterokołowy, malowany wózek kultowy, odkryty wewnątrz jednego z bogatych grobów komorowych. Jego obecność jest kolejnym potwierdzeniem wpływów cywilizacji śródziemnomorskiej – to w tym czasie w Grecji ciała arystokratów przewożono na wozach w czasie ceremonii pogrzebowej, a przedstawicieli społeczności kultury halsztackiej chowano do grobów wspólnie z pełnowymiarowymi wozami. Za ich pomocą zmarły przenosił się w symboliczny sposób do świata pozagrobowego.

W grobach z początku epoki żelaza po raz pierwszy w pradziejach naszych ziem, w sposób tak jednoznaczny widoczne jest zróżnicowanie społeczne. Cmentarzysko użytkowane było od około 1300 roku p. n. e. aż do około 450 roku p.n. e., najpewniej przez tą samą społeczność, utrzymującą tradycje miejsca pochówku swoich zmarłych. Wizyta w muzeum umożliwi wgląd w nieznane dotąd dzieje, a raczej pradzieje Śląska.

Wystawa będzie czynna od 10 kwietnia do 30 czerwca 2015 roku.