.jpg)
.jpg)
– Rozmawiamy o problemie migracyjnym na podstawie naszych wspólnotowych, najbliższych doświadczeń. Nie prezentujemy problemu migracyjnego w takim bardzo uniwersalnym wymiarze, ale mówimy o tym, co znajduje się w doświadczeniach i historiach naszych rodzin – mówi Anna Hryniewiecka, dyrektor CK Zamek. – Kiedy zaczniemy zastanawiać się, jak wygląda nasza historia rodzinna to dojdziemy do wątków migracyjnych. Wielu dziadków, pradziadków emigrowało w poszukiwaniu lepszego i bezpieczniejszego życia
W Centrum Kultury Zamek poza listami pokazane zostaną również fotografie emigrantów ze zbiorów amerykańskich archiwów oraz przedmioty codziennego użytku z kolekcji Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Wystawa nie będzie jednak próbą archiwalnej rekonstrukcji przeszłości, a wielopłaszczyznową opowieścią, odwołującą się do emocji widza.
– Prawa do swobodnego przemieszczania się ludzi, poszukiwania bezpiecznego miejsca do mieszkania i prawa do azylu politycznego są zapisane w podstawowych dokumentach, które zostały ratyfikowane i podpisane przez wszystkie państwa członkowskie ONZ. Takim dokumentem jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – wyjaśnia Anna Hryniewiecka. – To, co najważniejsze to uniwersalność wątków i próba wywołania w nas wszystkich odruchu empatii wobec zjawisk, które mają miejsce.
Kuratorka wystawy, dr Natalia Bloch, razem ze studentami Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, wyruszyła na poszukiwania rodzin, do których listy z Ameryki były adresowane. Postanowiła sprawdzić, czy cenzura skutecznie i trwale zablokowała kontakt między bliskimi, czy udało się go podtrzymać. Badacze szybko się przekonali, że pamięć o przodkach, którzy wyruszyli do Stanów Zjednoczonych, przetrwała.
– Czytanie listów jest czynnością intymną i musimy pamiętać o tym, że są to dokumety osobiste i ich autorzy prawdopodobnie nigdy nie spodziewali się, że będzie czytał je ktokolwiek inny niż bliscy, do których były adresowane. Postanowiliśmy je ukryć w szufladach i chcemy zaprosić odwiedzających wystawę do zajrzenia do ich wnętrza i przekonania się jakie opowieści kryją – opowiada dr Natalia Bloch. – Poza fragmentami listów w szufladach, ukryliśmy zarekfirowaną zawartość tych listów, czyli druki reklamowe linii okrętowych, powiadomienia słane na wioski przez biuro podróży z Bremy czy Hamburga, o tym że na daną osobę został wystawiony bilet na statek. Przez to, że nie jest to historia linearna, każdy odwiedzający będzie mógł wybrać interesujący go wątek, odkrywać szufladę po szufladzie albo zajrzeć do kilku przypadkowych.
Wystawa, poza oryginałami listów, prezentuje ich fragmenty osnute wokół ośmiu wątków tematycznych składających się na opowieść o tym, jak to jest być migrantem. Będą jej towarzyszyć spotkania poświęcone zarówno historii tamtych emigracji, jak i współczesności potomków emigrantów i imigrantów, oraz program edukacyjny, w ramach którego będzie można wziąć udział w kursie poszukiwania własnych korzeni oraz dowiedzieć się o historii imigracyjnej Poznania i Wielkopolski.
– Te listy nigdy nie dotarły do adresatów, ponieważ zostały zatrzymane przez cenzurę carską. Listy były rekfirowane, ponieważ wychwalały Amerykę i zachęcały do wyjazdów, można było w nich znaleźć pieniądze i bilety na statki. Zapomniane przeleżały 50 lat gdzieś w magazynach, aż do roku 1941, kiedy to młody historyk Witold Kula odkrył je przez przypadek w piwnicy jednego z archiwów warszawskich – opowiada kuratorka wystawy.
Wystawę “Wszyscy jesteśmy migrantami. Listy polskich emigrantów z Ameryki z XIX wieku” będzie można oglądać od 24 września do 28 listopada w Sali Wystaw CK Zamek. Bilety 4/6 zł. Wernisaż odbędzie się w piątek, 23 września o godzinie 18.00. Wstęp na otwarcie wystawy jest bezpłatny.
– To nie jest taka typowa wystawa historyczna, bowiem te listy są dla nas pretekstem, aby wysłuchać opowieści ludzi sprzed 125 lat o tym, jak jest być migrantem. Nie opowiadamy tej historii linearnie, ale jest to opowieść o doświadczeniu migracyjnym osnuta wokół takich ośmiu wątków tematycznych, które powracają we wszystkich listach. Do tych motywów mógłby odnieść się każdy z nas, kto kiedykolwiek pracował i żył za granicą, a także osoby uciekające do Europy przez sytuację ekonomiczną i polityczną w swoich krajach – wyjaśnia dr Natalia Bloch. – Wątki tematyczne nazwaliśmy: nieoczywiste powody, droga cierniowa, ziemia obiecana, robota w 3D, bliskość na odległość, podwójne domy, pamięć do rzeczy i sami swoi.
Po wernisażu Centrum Kultury Zamek zaprasza na spotkanie z prof. dr hab. Marcinem Kulą, który opowie o niezwykłej historii odnalezenia, nigdy niedostarczonych listów polskich emigrantów z Ameryki z końca XIX wieku oraz o tym, co można w nich wyczytać.
Wydarzenia towarzyszące:
Program edukacyjny:
Różnorodna Wielkopolska
20 października, godz. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
prowadzenie: Witold Przewoźny ‒ etnolog, kustosz Muzeum Etnograficznego w Poznaniu
Wielkopolska przez wieki była zamieszkiwana przez wiele grup narodowych i etnicznych, których obecność odcisnęła się na kartach historii Polski. Czy nasi dawni sąsiedzi faktycznie zostali zapomniani?
Różnorodny Poznań – dziedzictwo kulturowe
24 listopada, godz. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
prowadzenie: Anita Napierała z Instytutu Historii UAM
Poznań przez większość XIX wieku był twierdzą, ale nie miastem zamkniętym. Poza Polakami zamieszkiwali je również Żydzi, Grecy, Bambrzy, Ormianie, Niemcy, a także inne grupy etniczne.
Poszukiwanie korzeni – kurs
5, 12, 19, 26 października, godz. 18.00 Sala Prób / bilety: 40 zł (obowiązuje jedna opłata za cały kurs), liczba miejsc ograniczona
Podczas zamkniętego cyklu uczestnicy zapoznają się z podstawowymi technikami i metodami poszukiwania swoich korzeni. Kurs prowadzony będzie przez specjalistów, zajmujących się badaniami genealogicznymi.
Świat migracji – lekcje zamawiane dla uczniów gimnazjów i liceów
23 września – 4 listopada oraz 14-27 listopada, wtorek-piątek, godz. 8.00-11.00 (ok. 60 min) / 30 zł od grupy + bilety na wystawę (6zł/4zł)
Opiekunowie grupy zwolnieni są z opłat (do maksymalnie 3 opiekunów)
Obowiązują zapisy: b.wisniewski@ckzamek.pl lub telefonicznie: 61 64 65 288
Czy migracje sprzed stu lat różnią się od dzisiejszych? Czy polscy chłopi wyjeżdżający pod koniec XIX wieku do Ameryk byli migrantami politycznymi czy ekonomicznymi? O rodzajach, przyczynach i skutkach migracji, o formach integracji społecznej i najczęściej popełnianych błędach w trakcie procesów asymilacyjnych opowie Bartosz Wiśniewski, antropolog, pracownik Centrum Kultury ZAMEK.
Spotkania towarzyszące:
Spotkanie z prof. Marcinem Kulą
23 września, godz. 19.00 Hol Balkonowy / wstęp wolny
Po wernisażu wystawy (23 września, godz. 18.00 Sala Wystaw) prof. Marcin Kula opowie o niezwykłej historii odnalezienia przez swojego ojca, Witolda Kulę, nigdy niedostarczonych listów słanych do kraju pod koniec XIX wieku przez polskich emigrantów z Ameryk. Co z tych listów możemy wyczytać?
Spotkanie z Małgorzatą Szejnert
12 października, godz. 19.00 Sala Wielka / wstęp wolny
Spotkanie w ramach Festiwalu Fabuły z reportażystką, autorką m.in. książki „Wyspa Klucz” o Ellis Island – największym obozie przejściowym dla imigrantów w historii Stanów Zjednoczonych.
Spotkanie z prof. Dorotą Praszałowicz
4 listopada, godz. 18.30 Sala Kinowa / wstęp wolny
Ilustrowana fragmentami filmu dokumentalnego „Czwarta Dzielnica” (reż. Adrian Prawica) opowieść o polskich imigrantach w Stanach Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku. Kto wyjeżdżał, skąd, dokąd i dlaczego opowie prof. Dorota Praszałowicz z Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego – ośrodka naukowego badającego Polonię w Amerykach.
Spotkanie z dr Elżbietą M. Goździak i dr hab. Karoliną Bielenin-Lenczowską
16 listopada, godz. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
Polak, Amerykanin, Brazylijczyk… O tym, kim są i jak żyją potomkowie polskich imigrantów opowiedzą: Elżbieta M. Goździak, światowej sławy badaczka migracji, mieszkająca od 35 lat w USA oraz Karolina Bielenin-Lenczowska, która w Brazylii prowadzi badania etnograficzne wśród potomków imigrantów z końca XIX wieku.
Spotkanie z uczestnikami etnograficznego projektu badawczego „(Od)zyskiwanie pamięci migracyjnej”
23 listopada, godz. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
Spóźnieni o 125 lat listonosze wyruszyli do wiosek, z których pochodzili emigranci, aby odnaleźć potomków adresatów niedostarczonych listów. Czy podzielonym rodzinom udało się połączyć?
Oprowadzania kuratorskie z dr Natalią Bloch:
23 września, godz. 13.15 (liczba miejsc ograniczona, obowiązują bezpłatne wejściówki)
26 listopada, godz. 17 (z biletem wstępu na wystawę)