.jpg)
.jpg)
Prezentowany zabytek jest na co dzień niedostępny dla zwiedzających, więc obecna jego ekspozycja to prawdziwa gratka dla pasjonatów archeologii. To naszyjnik o zaskakującej formie obręczy zębatej, odkryty jeszcze w XIX wieku w Ćmachowie niedaleko Szamotuł. Uderzające podobieństwo naszyjników zębatych do koron spowodowało, że pierwotnie mylnie interpretowano je jako korony władców dawnych plemion germańskich lub kobiece diademy.
– Egzemplarz prezentowany na wystawie złożony został wraz ze zmarłym do grobu – wyjaśnia Alicja Gałęzowska z pracowni Okresu Przedrzymskiego i Wpływów Rzymskich, jeden z kuratorów wystawy. – Jednak inne podobne znaleziska często stanowiły ofiarę wotywną złożoną bóstwom zamieszkującym wody i bagna. Ta cenna ozdoba odgrywała więc ważną rolę w praktykach religijnych.
Naszyjniki w kształcie korony przeważnie są pojedynczymi znaleziskami i na większość z nich natrafiono w XIX do początku XX w. Niejednokrotnie nie znamy okoliczności ich odkrycia. Niewiele „koron” pochodzi z grobów ciałopalnych, zapewne osób o wysokim statusie społecznym, wśród nich kobiet i dzieci. Znaleziska grobowe stanowią między innymi oba okazy prezentowane na wystawie: zachowany w całości naszyjnik z Ćmachowa, jak i połamany, uszkodzony w ogniu stosu kremacyjnego egzemplarz ze Stawu niedaleko Słupcy.
Naszyjniki w kształcie korony pochodzą z okresu przedrzymskiego i wywodzone są z terenów Danii oraz północnych Niemiec, zasiedlonych przez ludność kręgu tzw. kultury jastorfskiej. Na wschód od Odry nieliczne znaleziska „koron” z reguły występują w strefie rozciągającej się z północnego zachodu na południowy wschód po Mołdawię i Ukrainę. Do niedawna uznawano je wyłącznie za ślad wędrówki znanych ze źródeł antycznych germańskich plemion Bastarnów i Skirów, kierujących się w III w. p.n.e. ku wybrzeżom Morza Czarnego.
– Aktualnie naszyjniki oraz inne zabytki o proweniencji północnej i zachodniej przypisuje się także społecznościom kultury jastorfskiej przez dłuższy czas po II w. p.n.e. przebywającym w niektórych regionach naszego terytorium – dodaje Alicja Gałęzowska. – Naszyjniki i inne detale stroju kultury jastorfskiej częściowo pochodzić jednak mogą ze środowiska ludności kultury przeworskiej, która w tamtych czasach formowała się na obszarze ziem polskich.
Oprócz „koron” na wystawie można obejrzeć przykłady innych ozdób i elementów ubioru z tego okresu – szpile i zapinki do spinania szat, klamry pasa.
Wystawę można oglądać do 16 marca 2014 r. Kuratorami ekspozycji są Alicja Gałęzowska i Jakub Tamulski.